با وجود فهم و شعور زیاد جناب گوگل، سوال اینست است که چرا هنوز در برخی موارد، گوگل به عنوان یک مجموعه ظاهرا بی‌طرف اینقدر کودن و عقب‌افتاده رفتار می‌کند.
گوگل و یاهو از نظر الکسا، اولین و دومین سایت محبوب ما ایرانیان شناخته شده‌اند. جالب اینجاست که با وجود هزینه‌های زیاد سرویس‌های امثال این دو سایت، استفاده از آنها تقریبا رایگان است. گوگل، شرکت بزرگ و فداکار! آمریکایی با نسبت زیادی گوی سبقت را از دیگران برای کمک‌رسانی (بخوانید سرویس دادن) به ما ایرانیان ربوده است. سرویس ایمیل گوگل (جیمیل) بسیار پایدار و با ویژگی های مناسب طرفداران زیادی دارد. با ظهور سیستم عامل اندروید، استفاده مردم از سرویس گوگل برای همگام‌سازی آدرس و شماره تلفن، سرویس تقویم و برنامه‌ریزی روزانه با گوگل و ... به عنوان ابزارهایی خوب برای بهترسازی زندگی بیشتر شده است.
گوگل حقیقتا بهترین موتور جستجو برای همه مردم جهان از جمله فارسی زبان‌هاست. وقتی به استفاده خودم از گوگل دقت می‌کنم، می‌بینم که اکثر جستجوهای من در صفحه اول به جواب مناسب می‌رسد، به ندرت نیازمند دیدن صفحه دوم نتایج می‌شوم. حتی گاهی گوگل کاری می‌کند که نیازی به وارد شدن به سایت دیگری نداشته باشیم و خودش بهترین و مختصرترین جواب را در همان اول نتایج به ما می‌دهد. باورش برایم سخت است که تمام غلط املایی‌های عبارات وارد شده را دقیقا و به درستی پیش‌بینی می‌کند و به اصطلاح «دقیق روی خال می‌زند».
می‌خوام مقداری از پیچیدگی‌های کار به ظاهر ساده گوگل را برای شما تشریح کنم. وقتی شما یک کلمه برای جستجو وارد می‌کنید، کلمه به یکی از سرورهای گوگل ارسال میشود، در ساده‌ترین حالت باید کلمه از بین میلیون‌ها کلمه دیگر پیدا شود و وقتی پیدا شد، باید از بین میلیاردها صفحه از صفحات مرتبط (که معمولا قبلا جمع‌آوری شده‌اند و خودش داستان‌های زیادی دارد) کشف شوند، از بین این همه صفحه باید بهترین صفحات ردیف شوند و در نهایت برای شما فرستاده شوند. خوب تا اینجای کار، سخت بود اما چیزی بود که خیلی از سایت‌ها به راحتی انجام می‌دهند. حالا تصور کنید، شما غلط املایی داشته باشید. گوگل اول همه کارهای گفته شده را برای کلمه غلط انجام می‌دهد. بعد از آن بررسی می‌کند که آیا نتایج برای شما مناسب هستند یا نه. در این حال تمامی غلط‌های محتمل در واژه به کار برده شده توسط شما را پیدا می‌کند، سپس نزدیک‌ترین حدس را انتخاب می‌کند و جواب های کلمه اصلاح شده را بررسی کرده و اگر باز جواب‌ها چندان جالب نبود این کار را تکرار می‌کند، تا در نهایت یه صفحه نتیجه برای شما آورده شود. حالا تصور کنید شما چند کلمه غلط وارد کرده‌اید. گوگل عبارت شما را اصلاح می‌کند. گاهی یک لغت غلط ممکن است به چندین لغت غلط نسبت داده شود اما گوگل می‌تواند حدس‌های خوبی بزند که کدامین لغت مد نظر شما بوده است. این را هم در نظر داشته باشید که «بهترین نتیجه» ممکن است برای هرکس تفاوت داشته باشد، جستجوهای قبلی شما، جستجوی همشهریان و هموطنان شما جدای از جستجوهای جهانی در تصمیم‌گیری‌های گوگل موثر می‌باشد. یا برای مثال اینکه اگر در ازای جستجوی عبارتی شما نتیجه اول را کلیک نکنید و یا بعد از کلیک کردن به صفحه جستجو برگردید و گزینۀ دیگری را انتخاب کنید، گوگل این احتمال را مد نظر می‌گیرد که جواب قبلی ارزش کافی را نداشته است و در صورت تکراری بودن این رفتار و این را در جستجوهای بعدی لحاظ خواهد کرد و گزینه کم ارزش را پایین تر نمایش می‌دهد.
نمی‌خواهم متن را بی‌دلیل به درازا بکشانم. می‌خواهم شما را به فکر وادارم و بگویم نباید به راحتی از کنار این موضوع گذشت. با استفاده از این مقدمه، می‌خواهم چند موضوع را مطرح کنم که شاید کمتر به آن توجه شده است:
الف) مهمترین قدرت جستجوی گوگل در یک کلام اینست که بهترین انتخاب گوگل به شدت با بهترین انتخاب کاربر تطابق دارد، و این نشان از هوش مصنوعی قدرتمند پشت آن است. گوگل به عنوان یک مجموعه، کاملا باهوش است، یعنی می‌داند و می‌فهمد که چه می‌کند و همین یکی از دلایل اینست که گوگل قابل اعتماد باشد.
الف-1) با وجود فهم و شعور زیاد جناب گوگل، سوال اینست است که چرا هنوز در برخی موارد، گوگل به عنوان یک مجموعه ظاهرا بی‌طرف اینقدر کودن و عقب‌افتاده رفتار می‌کند. با وجود اینکه همه جهانیان به شرارت و وحشی‌گری داعش اذعان دارند اما باز می‌بینیم نتایج جستجوی (isis) بسیار دوست داشتنی‌تر از نتایج جستجوی واژه (ashura) است. در اصل عاشورا بسیار وحشیانه تر از داعش ظاهر میشود.
نتایج جستجوی تصویری واژه ISIS (داعش)
نتایج جستجوی تصویری واژه Ashura با آدرس ip هلند
یا اینکه در نتیجه واژه ashura چهار تصویر مربوط به یک سایت و صفحه مشاهده می‌کنیم که اتفاقا از وحشیانه‌ترین عکس‌های آن صفحه در نتایج نشان داده شده است. گوگل در اکثر موارد سعی می‌کند درست ترین نتایج به واقعیت را به بیننده نشان دهد و بسیار موفق هم بوده است، پس به احتمال بسیار قوی گوگل اینجا‌هم دقیقا می‌داند چه می‌کند و این‌ها اشتباهات سهوی نیستند.
نتایج تصویری گوگل در مورد Ashura (عکس هایی که علامت خورده اند همه مربوط به یک سایت و صفحه هستند، صفحه‌ای که عکس های متعارف هم از عاشورا دارد)
الف-2) بر کسی پوشیده نیست که هزینه‌های گوگل فوق‌العاده زیاد و اکثر سرویس‌های آن رایگان است. مطمئنیم که خدمت رایگان آنها هم به ما برای رضای خدا نیست. تبلیغات و تحلیل داده برای سازمان‌های اطلاعاتی (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ...) به عنوان مهمترین منبع درآمد گوگل و امثال آن شناخته میشود. اکثر شما نقش سیستم‌های جاسوسی در درآمدزایی سرویس‌هایی مثل گوگل را کم و بیش می‌دانید و نمی خواهیم اینجا به آن بپردازیم. اما معمولا از درآمد نوع تبلیغات گوگل غافل می‌شویم. برعکس سایت‌هایی مثل yahoo (که حتی مدتی است در ایمیل هم تبلیغات نمایش می‌دهد)، گوگل تبلیغات مستقیم خیلی کمی دارد. باور کردن اینکه گوگل از تبلیغات مستقیم درآمدی قابل قیاس با هزینه‌هایش داشته باشد، سخت است. سرویسی مثل گوگل که کاربران به آن اعتماد دارند، به راحتی می‌تواند موضوعی را به آنها القا کند بدون اینکه شک و شبهه ای وارد شود. وقتی به نتایج خوب گوگل اعتماد کردیم، همیشه به نتایج آن اعتماد خواهیم داشت، حتی اگر بخش‌های مغرضانه گوگل باشد. یعنی وقتی سایت یک شرکت را در بالای نتایج نشان داد، فکر می‌کنیم که حتما سایت کارآمدی بوده، اما ممکن است سایتی بوده باشد که با گوگل یک قرارداد تبلیغاتی امضا کرده باشد. این ابزاری قوی و بهترین نوع تبلیغات امروزی است. به نظر این نوع تبلیغات در سیستم گوگل جایگاه خوبی داشته باشد.
این موضوع به خودی خود شاید ایرادی نداشته باشد، و حتی خوب باشد. کاربر حسِ بدِ دیدن همیشگی تبلیغات را ندارد، کارش به خوبی راه می‌افتد، گوگل هم هزینه‌های خود را به دست می‌آورد و گوگل رایگان می‌ماند. اما خطر زمانی خودنمایی می‌کند که مشتری این سیستم یا مدیریت خود سیستم در دستان شیطان‌صفتان و مستکبرین جهان باشد.
فکر کنید که دنبال یک عقیده می‌گردید، اولین جایی که برای جمع‌آوری اطلاعات به آن مراجعه می‌کنید کجاست؟
تصور کنید موضوعی شایعه شود، اولویت اول شما برای تحقیق بررسی صحت ماجرا چیست؟
می‌خواهید بهترین تعریف یک مفهوم دینی مثل ولایت فقیه را پیدا کنید، اول از همه کجای اینترنت قدم می‌گذارید؟
جواب سوالات بالا معمولا استفاده از موتورهای جستجویی نظیر گوگل است، چون به نظر سریع‌ترین و جامع‌ترین نتایج را برای ما به ارمغان می‌آورند. تهدید بسیار مهم اینجاست که با اطلاعات هدف‌دار، محقق با منطق صحیح و ذهن بی‌طرف، ممکن است به نتیجه‌گیری غیرصحیح برسد، و مهمتر از آن اینکه، این نتیجۀ فاسد برای فرد بسیار ارزشمند است، چرا که ظاهرا این نتیجه ناشی از تفکرات و تحقیقات اوست، احتمال اینکه بعدها با ذهنیت‌های مخالف متعصبانه برخورد کند زیاد است. به عبارت دیگر سیستم فکری فرد هر چقدر هم حق‌طلب باشد، اما اگر ورودی اشتباه به آن برسد، خروجی هم اشتباه خواهد بود.
ب) سرویس های مختلف گوگل برای ایرانی‌ها آزاد هستند. اما کافیست شما یک توسعه‌دهنده وب یا اندروید باشید و بخواهید از مستندات یا سرویس‌های رایگان گوگل استفاده کنید. شما رسما این اجازه را ندارید. اینجا شما به عنوان یک ایرانی ساکن ایران کاملا تحریم هستید! این درحالیست که دردسر و هزینه سرویس‌های ایمیل و جستجو قابل مقایسه با هزینه‌های نمایش مستندات نیست. گوگل ظاهرا اینجا اصلا به نفع خودش کار نکرده است. گویی دولت هم به ضرر خودش کار کرده است، چرا که ظاهرا فشار ناشی از تحریم سرویس‌های جستجو و ایمیل و ... گوگل بر مردم بسیار بیشتر از تحریم مستندات آموزشی است. چرا که مثلا تعداد و نیاز کاربران سرویس جیمیل بسیار زیادتر از کاربران مستندات اندروید است و همچنین توسعه دهندگان اندروید راه‌های دور زدن این تحریم را به خوبی می‌دانند اما برای اکثر کاربران جیمیل اینطور نیست. اما این احتمال قوی‌تر است که دولت امریکا و شرکت گوگل در این مساله توافق دارند که وجود سرویس‌های رایگان گوگل می‌تواند سود بیشتری برای هر دو آنها داشته باشد و یا به عبارتی صدمه بیشتری بر پیکره جامعه ایرانی وارد نماید.
فرق دیگر سرویس‌ها و مستندات گوگل اینست که شما در برابر سرویس‌ها مصرف‌کننده و کاملا منفعل هستید، زمین، قانون و قدرت در دستان آنهاست. اما استفاده شما از مستندات بیشتر به شما کمک می‌کند تا کار خودتان را توسعه دهید، هر چند به فرض در توسعه اندروید هم با توسعه سیستم عامل گوگل به گوگل کمک می‌کنید اما شما اینجا چندان منفعل نخواهید بود و قوانین اینجا منحصرا وابسته به گوگل نیست. اما با استفاده شما از سرویس‌ها هم اطلاعات کافی به آنها می‌رسانید که در ارتقای سرویس‌هایشان به آنها کمک می‌کند و هم اعتماد شما به این سرویس‌ها پایدار خواهد ماند تا در زمان‌های حساس این ابزار بتواند برایشان کارآمد باشد.
در دسترس نبودن سرویس تحلیل سایت گوگل برای آدرس ip ایرانی
در دسترس نبودن سایت توسعه‌دهندگان گوگل برای آدرس ip ایرانی
در دسترس نبودن سایت اوراکل برای آدرس ip ایرانی
نباید ساده از کنار این موضوعات گذشت که «تحریم نکردن سرویس‌هایی مثل گوگل سود بیشتری برای استکبار دارد تا تحریم آنها» و اینکه «سرویس‌ها به کمک اطلاعات هدفمند به شکل نامحسوسی می‌توانند بر نتیجه‌گیری منطقی افراد جامعه اثر بگذارند». دو مثال زدیم که می‌توانست بدذاتی گردانندگان این سرویس‌ها را نشان دهد و این موضوع نباید بر ما پوشیده باشد.
موضوعی که در مورد گوگل گفته شد قابلیت تعمیم به اکثر سرویس‌های رایگان دیگر را هم دارد. در اصل گوگل در این متن فقط به عنوان یک مثال خوب برای جا افتادن مطلب بود. به نظر کنار گذاشتن این سرویس‌ها برای ما دشوار باشد و البته نظر نگارنده به هیچ وجه هم کنار گذاشتن سرویس‌ها نیست. باید از این ظرفیت رایگان بهره ببریم، اما نباید نسبت به تهدیدات آن بی‌تفاوت باشیم. درست است که این سرویس‌ها زندگی را راحت‌تر کرده‌اند اما باید دقت کرد که در تله این طُعمه شیرین گرفتار نشویم. استفاده از سرویس‌های ایرانی مشابه به همه کاستی ها علاوه بر اینکه مصداقی بر استفاده از تولید ملی است، راه‌حلی برای جلوگیری از اینگونه سوءاستفاده‌های احتمالی است و می‌تواند عامل تشویق دیگران به استفاده از سرویس‌های ایرانی باشد. از سوی دیگر در زمان استفاده از سرویس‌های رایگان، دقت کنیم که نباید به آنها عادت کرد و نباید بگذاریم احساس امنیت کامل در استفاده از این سرویس‌ها داشته باشیم و این احساس را در بین اطرافیانمان ایجاد نماییم تا در زمان‌های حساس، جامعۀ ما بتواند صحیح تصمیم بگیرد و در فتنه‌ها دوام بیاورد.